Het zijn de weken van de goede wensen; geschenken die je met veel of weinig overtuiging en maatwerk worden aangereikt. Heb je er dit jaar zin in om die geschenken van ganser harte te ontvangen en serieus te nemen?
Soms maakt een overdosering dat moeilijk, of leidt het zoenen af (tenzij dat juist het geschenk was).
Soms ben je zo bezig met het uitdelen van je eigen wensen, dat je niet opmerkt wat je kon ontvangen.
En soms denk je misschien: “Die wens hoeft niet zo van mij” of “Bemoei je met je eigen zaken.”
Kortom, goede wensen geven en ontvangen is complexer en gaat volgens andere regels dan het ontvangen van je boodschappen in ruil voor wat euro’s.
Via wensen en geschenken geef je de relatie met je omgeving vorm.
Het proces van schenken en ontvangen
Ik werd vier jaar geleden verrast door wat Lewis Hyde vanuit antropologisch perspectief schrijft over de ‘Gift Economy’ in: “The Gift; Creativity and the Artist in the Modern World” (2007). Het is terug te vinden in titel en inhoud van Enjoying the Gift of Being Uncommon.
Ik parafraseer:
Een geschenk is iets dat je toevalt. Dat onderscheidt het van iets dat we verwerven door onze eigen inspanningen, zoals allerlei aankopen. Geschenken bevestigen relationele posities, denk aan verjaardagen of Sinterklaas (ben je wel zoet geweest?).
Essentieel is de voortdurende uitwisseling: via de cirkel van geven en ontvangen blijft de relationele positie helder en bekrachtigd.
De waarde van het geschenk is niet onderhandelbaar: ‘Je moet een gegeven paard niet in de bek kijken.’
Het is ook niet gepast om ontvangen geschenken te hamsteren en zo je bezit ten koste van de gemeenschap te vermeerderen. Dan doorbreek je de cirkel van geven en ontvangen, en belast de relatie.
Ervaar je Xi als een geschenk?
Het bruggetje van ‘wensen en schenken’ naar Xi, is dat veel Xi-ers het gevoel hebben dat hun ongewone intelligentie niet hun eigen verdienste is, maar een geschenk. Bijvoorbeeld ontvangen van God, of via een bizarre streek van het lot, als een kosmische grap of een genetisch bepaald cadeau van de ouders. Ook een woord als ‘begaafdheid’ en maatschappelijke opvattingen over je talenten benutten, wijzen in de richting van een kennelijk ontvangen geschenk, dat tot iets verplicht.
De spannende vragen:
- Ervaar je Xi als een gewenst of als een ongewenst geschenk?
- Vind je dat je iets terug moet geven en zo ja: hoe en aan wie?
Gewenst of ongewenst Xi?
Bezien als geschenk is Xi nogal veelomvattend en gelaagd. Je komt er pas geleidelijk achter welke pakjes allemaal in de grote cadeauzak zitten. En soms zorgt de volgorde waarin je ze open maakt of waarin ze spontaan tevoorschijn springen voor allerlei verrassingen.
Mijn indruk is dat ‘Supersterren’ veel geluk hebben in dat proces en weinig last hebben van ‘ongewenste Xi’.
‘Harde werkers’ lijken hun Xi niet als geschenk te zien, want zij schrijven hun ongewone resultaten toe aan hun ongewoon harde werken. “Je krijgt het niet cadeau, ik heb er hard voor gewerkt.”
Het zijn vooral de ‘Onafhankelijken’ die allerlei onverwachte uitdagingen in hun cadeauzak aantreffen en daarop reageren met bijvoorbeeld:
“Hier heb ik niet om gevraagd!”
“Maar hoe kan ik mijn Xi nu echt ten volle benutten?”
“Die intensiteit geeft wel veel gedoe!”
“Iedereen zegt dat ik blij en dankbaar moet zijn omdat ik zoveel talent heb, maar als ik mijn talent laat zien, krijg ik alleen maar kritiek!”
Voor hen lijkt het koesteren van af en toe wat gemengde gevoelens over het geschenk onvermijdelijk, is mijn ervaring. Maar dat geldt eigenlijk voor al hun ongewone persoonlijke kenmerken waar ze in de loop van hun leven meer of minder mee om leren gaan.
Wat schenk jij, en aan wie?
Het is uit de literatuur bekend hoezeer veel hoogbegaafden en Xi-ers een gedrevenheid hebben om iets bijzonders met hun begaafdheid / talenten / Xi te willen of moeten doen. Het gevoel dat ze een missie hebben, al is het nog volstrekt onduidelijk wat die missie is. Voor de één is het iets dat maatschappelijk zinvol moet zijn, voor de ander tellen abstracte idealen, voor een derde past het in een familie traditie.
Het is relevant om jezelf af te vragen in hoeverre je het gevoel hebt iets verplicht te zijn vanwege je ontvangen Xi, en zo ja, aan wie.
Want dat bepaalt, mogelijk impliciet, de richting van je inspanningen, de waarde van je beoogde eigen geschenk aan die andere partij, en daarmee de eventuele bijbetaling die je voor je inspanningen zou willen ontvangen. Het bepaalt ook de vorm en betekenis van de relatie die je met die uitruil van geschenken wilt bekrachtigen.
Hoe ga je om met afwijzing?
Het wordt emotioneel ingewikkeld als jouw geschenk door die ander blijkt niet te worden gewaardeerd, bekritiseerd of zelfs geweigerd.
Het effect van zo’n afwijzing reikt van twijfels over de waarde van je Xi, via ontkenning van je Xi, tot boos en verontwaardigd je terugtrekken uit de relatie. Kortom, allerlei vormen van stagnatie en persoonlijk isolement.
Dat is in ieder geval niet prettig, maar wel een signaal om je eigen aannamen over missie en ‘begunstigden’ tegen het licht te houden.
Heb je je eigen ‘verplichtingen’ misschien wat te zwaar ingeschat? Wanneer zijn je prestaties ‘goed genoeg’?
Helpt het om je te realiseren dat je niet de enige Xi-er bent die relatief vatbaar is voor dat soort worstelingen rond geven en ontvangen?
Kan je er zo wat meer ontspannen naar kijken en ontdekken waar jouw pijnpunt precies zit?
Ik wens je veel gelegenheid tot uitruil van geschenken in 2015 toe, en een gevoel van ruimte om met deze wens en met je Xi te doen wat je niet kunt laten.