Het nieuwe concept van Xinastie is een samentrekking van Xi en dynastie.
Een dynastie is een uitgebreid familieverband dat over twee of meer generaties een dominante invloed uitoefent. Door de term Xinastie wil ik uitdrukken dat er vaak een impliciete of expliciete dominante opvatting over Xi binnen een familieverband bestaat, die wordt doorgegeven aan de volgende generatie.
Het zijn opvattingen over wat intelligent zijn wel en niet is, over wel of niet ongewoon of autonoom (mogen) zijn, over controle houden versus je uitleven, of over de juiste rol van vrouwen en van mannen.
Voorbeelden van karakteristieke uitspraken in familieverband:
“Al je familieleden hebben (niet) gestudeerd.”
“Als je voor een dubbeltje geboren bent, dan word je nooit een kwartje.”
“Je zuster volgt wel het voorbeeld van je vader en werkt hard op school.”
“Je oom wilde ook kunstenaar worden en kijk wat er van hem terecht gekomen is.”
“Uiteindelijk vindt een man het toch het prettigst als zijn vrouw hem ontvangt als hij thuis komt.”
Als je die uitspraken in je jonge jaren veel hebt gehoord, of nog steeds bij bezoek aan je ouders voorgehouden krijgt, kan het lastig zijn om je complexiteit, intensiteit of gedrevenheid tot uitdrukking te brengen. Of je hebt over de jaren helemaal begrepen dat je onmogelijk extra intelligent kan zijn, met zulke school- of studieresultaten.
Intens gedreven door goede bedoelingen…
Mariska Mallee, ‘Stamboom’
Omdat Xi nogal erfelijk is – alleen is er zo’n diversiteit aan mogelijke vormen dat je het soms niet meteen herkent – is het vaak al langere tijd een lastig thema in de familie hoe je het beste kan omgaan met ongewoonheid, en zijn er mogelijk ook bittere teleurstellingen over het resultaat geïncasseerd.
Intensiteit en gedrevenheid slaan vaak naar binnen als er geen ruimte is om ze te uiten, en kunnen dan tot onverzettelijke overtuigingen en verlammende angst voor herhaling van de teleurstellingen leiden.
In het gunstige geval wil een ouder dan graag zijn/haar kinderen behoeden voor dergelijke pijn en zet er dus veel kracht op dat ze diens eigen strategische keuzes volgen, ook al willen de kinderen zelf iets anders: “Het is voor hun bestwil.”
In het ongunstige geval is de teleurstelling zo groot dat het praktisch onverdragelijk is dat de kinderen zouden slagen waar de ouder moest falen. Dus doen ze een expliciet of impliciet beroep op de loyaliteit van hun kind, waardoor deze geen ruimte krijgt om zich volgens de eigen mogelijkheden te ontplooien.
Dat kan zeker in de vrouwelijke lijn een weerbarstig thema zijn, gezien de beperkte ruimte die veel Xi-vrouwen in het (soms nog nabije) verleden volgens de gangbare maatschappelijke opvattingen kregen.
Het is mij de afgelopen jaren opgevallen hoe sterk dit facet doorwerkt, al dan niet samen met patronen van taakgerichtheid en empathie in de familie. Het lucht dan ook zeer wezenlijk op als dergelijke patronen zichtbaar gemaakt en van hun lading ontdaan kunnen worden. Het kunnen zien en accepteren van de eigen ouders als ‘worstelende Xi-ers’ helpt daar vaak bij.